سلفژ در موسیقی ایرانی
سلفژ در موسیقی ایرانی
سلفژ به زبان ساده به معنی نت خوانی است. در واقع برای نوشتن ترانه و خواندن آن همچنین نواختن ساز باید با مبانی نت خوانی آشنا بود. به طور دقیق سلفژ یا الفبای موسیقی یادگیری اصولی و تکنیکی خواندن نت در موسیقی است و به عبارتی شیوه علمی در آواز خوانی است. کلاس آواز سنتی در تهران از آنجا که پایه اصلی موسیقی برای آهنگسازان و نوازندگان، نت خوانی و تلفظ نتها و همچنین شناخت علامت ها و قواعد آن است، بنابراین باید این افراد تسلط کامل بر موارد زیر داشته باشند
صداخوانی
وزن خوانی
دیکته موسیقی
تکنیک سلفژ یادگیری تولید نتها با حنجره از لحاظ صدایی و زمانی است و پایه آموزشی آن دانستن ارزش زمانی هرنت و هر سکوت است. و این امر موجب میشود در هنگام خواندن نتها بدون مکث و صریح این کار انجام شود. کلاس خوانندگی در اصفهان
دانستن تکنیک ها در سلفژ و یادگیری آن سبب می شود زمانی که شما یک نت را قبلا ندیده اید بتوانید به راحتی آن را بخوانید. با توجه به اینکه سلفژ روشی برای نام گذاری بر بسامد آوا ها است، آموزش آن باعث می شود نوازندگان به راحتی هر نت را باسیلاب مناسب خود بخوانند.
تقسیمات صدای انسان
یکی از مراحل یادگیری سلفژ این است که هنرجو باید با انواع صدای انسان آشنا باشد. آشنایی با انواع صدا ها باعث میشود با شناخت نوع صدا، پتانسیل بالای صدای انسانی بیشتر آشکار شود و ارتباط بهتری با موسیقی اجرا شده، برقرار گردد و این در هنگام خوانندگی و اجرا بسیار مفید است.
به طور کلی صدای انسان به ۶ دسته تقسیم میشود که عبارتند از:
سوپرانو: صدای زیر زنانه
متسو سوپرانو: صدای متوسط زنانه
کنترالتو: صدای بم زنانه
تنور: صدای زیر مردانه
باریتون: صدای بم یا صدای متوسط مردانه
باس: صدای بم مردانه و بهترین صدای مردانه
اهمیت یادگیری سلفژ
یکی از عوامل موفقیت فردی که در زمینه موسیقی فعالیت دارد یادگیری سلفژ است. برای اینکه در موسیقی فردی حرفه ای شوید نیاز است نت ها را به خوبی و با دقت بالا بخوانید و این امر توسط یادگیری سلفژ میسر میشود همچنین یادگیری آن ابزاری ارزشمند برای درک و فهم مفاهیم پایه ای در علم موسیقی است. یادگیری سلفژ به فعالان موسیقی چه نوازندگان، خوانندگان و ترانه سرایان در موارد زیر کمک می کند:
شناسایی الگوهای تناوبی در موسیقی
بهبود نت خوانی و بازخوانی آن
تنظیم بهتر ملودی
داشتن ملودی ها بدون نیاز ساز
نوشتن ملودی
خواندن ملودی در ذهن بدون نوشتن آن وداشتن ساز خاص
بنابراین درک دقیق تر صداها در موسیقی باعث ایجاد مهارت در نت نویسی، آهنگ سازی و حتی نوازندگی است. در واقع نوازندگانی که به طور آکادمیک و علمی با سلفژ آشنا هستند اصولی تر ساز می نوازند.
سلفژ چه اطلاعاتی را در اختیار ما قرار می دهد؟ (در سلفژ چه مباحثی آموزش داده می شود؟)
در سلفژ صداخوانی وزن خوانی و دیکته موسیقی آموزش داده میشود. صداخوانی یا کانتاتی نحوه صحیح ادا کردن نتهای مختلف در موسیقی است و اینکه هرنت را درست در جای خودش ادا کنیم. به این ترتیب در این مبحث هنرجو این توانایی را پیدا می کند که خواندن انواع نت را به طور دقیق و در گام های مختلف انجام دهد. در مبحث وزن خوانی یا پارلاتی به مطالعه ی انواع وزن‌ها و الگوهای ریتمی می پردازیم که همان خواندن کشش نتها است. از مباحث دیگر در سلفژ بخش دیکته موسیقی است که همان دیکته ریتم و صدا است هنرجو با یادگیری این مبحث توانایی نوشتن نت موسیقی که می شنود را پیدا می کند.
به طور کلی آموزش و یادگیری سلفژ شامل موارد زیر است:
نت خوانی: بررسی و شناسایی نتها
ریتم خوانی: بررسی و خواندن الگوهای تکراری
وزن خوانی یا پارلاتی: ارزش زمانی نتها و در واقع درک درست و ادای زمان درست هر نت
صدا خوانی یا کانتاتی : خواندن و سرایش صدا و فرکانس نتها به شکل دقیق و صحیح
دیکته ی ریتمیک: توانایی شناسایی و نوشتن نت موسیقی
دیکته ی ملودیک: توانایی نوشتن ملودی که نواخته شده و نوشتن نتها روی خط
سلفژ برای چه کسانی است و چه کسانی می توانند از آن استفاده کنند؟
سلفژ برای آهنگسازان و کسانی که می خواهند آواز را به صورت حرفه ای و تخصصی دنبال کنند لازم است. نوازندگان هم بهتر است تا حدودی با آن آشنا باشند. با توجه به این که مباحث سلفژ تخصصی است در حد نیاز هر ساز به آن بهتر است پرداخته شود مثلا در ویولن با توجه به این که جای نتها مشخص نیست یادگیری سلفژ به پیدا کردن جای دقیق و درست نتها کمک می کند. از سلفژ برای ساخت موسیقی، آنالیز مفاهیم موسیقی و ابداع سبک های جدید درموسیقی استفاده میشود. در حالت کلی می توان گفت سلفژ با توجه به اینکه الفبای موسیقی است برای تمام کسانی که در زمینه موسیقی فعالیت دارند مفید است.
تفاوت صداسازی و سلفژ چیست؟
صداسازی پرورش صدا و حنجره است در واقع در صداسازی نحوه استفاده از تکنیک های مختلف آواز، راه و روش خواندن نتهای مختلف و استفاده آن در آواز آموزش داده میشود. همچنین در آن به محدوده مختلف صدایی و نحوه اجرای آن پرداخته میشود. در واقع صداسازی مجموعه ای از تمرینات برای بهبود صدای فردی است که از صدای خود استفاده حرفه ای می کند در صداسازی علاوه بر تمرین های صداسازی تکنیک های مختلف آموزش داده میشود تا فرد بتواند بهترین و گیراترین صدا را تولید کند. همچنین آن باعث میشود با تمرینات علمی و با تکنیک های خاص نه تنها فقط اوج بلکه نتهای بم را هم تقویت کرد و این می تواند فشار را از روی تارهای حنجره بردارد. از طرفی سلفژ علم وتکنیکی برای آموزش خواندن نتها است وتاثیری روی صدا و حنجره ندارد بدین ترتیب صداسازی و سلفژ با هم متفاوت هستند و بهتر است یک خواننده و نوازنده اشراف کامل به علم سلفژ داشته باشند تا موفق تر باشند.
یادگیری سلفژ را از کجا آغاز کنیم؟
با توجه به این که سلفژ یکی از دروس اصلی در امر آموزش موسیقی برای نت خوانی است و تاثیر آن بر کار هر نوازنده و خواننده ای بسیار بالا است بنابراین نیاز است فرد مبتدی در ابتدای فراگیری موسیقی کلاسهایی را در این زمینه بگذراند تا اطلاعات کامل در نت خوانی و تلفظ آنها، شناخت کلیه علامتها و قواعد موسیقی کسب کند.
از آن جا که مباحث سلفژ تخصصی است ممکن است برای همه هنرجویان جذاب نباشد بنابراین پرداختن اصولی به این مبحث و متناسب با هرهنرجو با توجه به زمینه کاری آن از اهمیت خاصی برخوردار است.
کلاس های سلفژ در آموزشگاه های موسیقی از مبتدی تا پیشرفته به طور حرفه ای آموزش داده می شود و می توانید با استفاده از تحربه اساتید موسیقی و روشهای روز دنیا به یادگیری این مبحث بپردازید.