گوشه های آواز ابوعطا
گوشه های آواز ابوعطا
آواز ابوعطا، یکی از آوازهای چهار گانهٔ متعلق به دستگاه شور در موسیقی ایرانی (به همراه افشاری، دشتی و بیات ترک) است. آموزش آواز در تهران ابوعطا با القاب دیگری مانند سارنج (صلحی) و دستان عرب نیز شناخته میشود. انسان با گوش دادن به ابوعطا کمی به فکر فرو می‌رود و به مسائل فلسفی پیرامونش می‌اندیشد.
آموزش خوانندگی در اصفهان گوشه آواز ابوعطا گام آن با گام شور یکی است و تنها اختلاف آن با شور در توقّف مکرّر ابوعطا روی درجهٔ چهارم (نت شاهد) و درجهٔ دوم (نت ایست) می‌باشد و درجهٔ پنجم ثابت است. در نغمهٔ ابوعطا، نت متغیر وجود ندارد.
در ردیف موسیقی موسی معروفی گوشه‌های ابوعطا بعد از شش درآمد، عبارت‌اند از:
محمد صادق خانی، کرشمه، سیخی، تک مقدم (که نوعی تحریر است)، حزین، حجاز (که در سه قسمت ذکر گردیده و مهمترین گوشهٔ ابوعطاست)، بسته نگار، بغدادی (که شبیه حجاز است)، دوبیتی، شمالی، چهار باغ، گبری، رامکلی، فرود و مثنوی.
در ردیف منقول ابوالحسن صبا، گوشهٔ خسروشیرین نیز در ابوعطا ذکر شده‌است. آواز ابوعطا در میان مقام‌های قدیم به چشم نمی‌خورد اما از مقام‌های قدیم، فواصل جان فزا، بوستان و حسینی با ابوعطا مطابقت دارند. آموزشگاه موسیقی در اصفهان این آواز چند گوشه هم که نامهای بخصوص دارد نواخته میشود که از همه مهمتر حجاز است که نخست روی درجه پنجم گام شور می ایستد و سپس بدرجه اول گام شور فرود می آید، ابوعطا در محدودهٔ حجاز دارای نغمه‌هایی نزدیک به الحان عربی است. اما آواز ابوعطا خود مورد پسند و به ذوق ایرانیان است.
یکی از آثار معروف در این دستگاه، آلبوم عشق داند اثر محمدرضا شجریان و محمدرضا لطفی است.
بخشی از کلاس آواز و تمرین تحریر با کودک 7 ساله (با ما در یوتیوب با آموزش های رایگان همراه باشین radfarriahi@ )
برای یادگیری آموزش سنتور در اصفهان به این لینک مراجعه کنید.
گوشه‌ها
این آواز در ردیف میرزا عبداللّه دارای گوشه‌های زیر است:
رامکِلی
درآمد
سَیَخی
حجاز
بسته‌نگار
چهارپاره
گَبری
آنالیز گوشه های مهم:
نقل از کتاب فوق الذکر:
…چهار پاره یا چهارباغ- گبری- حجاز- سملی: بر حسب نظریه استاد وزیری ملودی چهارپاره دورگه است. زمانی ملودی تمایل به آواز دشتی و گاهی تمایل به ابوعطا می کند. ولی آنچه مسلم است درآمد چهارپاره از حجاز شروع می شود و فرود آن از طریق ابوعطا به شور خاتمه پیدا می کند. چهار پاره یا پهار باغ … از درجه پنجم گام شور شروع شده و با فرود شبیه به قطار از طریق ابوعطا به شور رجعت می کند. گوشه های گبری و سملی از گوشه هایی هستند که مانند حجاز در مالکیت آواز ابوعطا است.حجاز جزو لاینفک آواز ابوعطا محسوب می گردد و نت شروع و شاهد حجاز درجه پنجم گام شور است.
گوشه های این آواز به روایت های مختلف
ردیف میرزاعبدالله(به روایت نورعلی برومند):
1- رامکلی 2- درآمد 3- سَیَخی 4- حجاز 5- بسته نگار 6- یقولونه 7- چهارپاره 8- گبری 9- غم انگیز 10- گیلکی
ردیف آقا حسینقلی(به روایت علی اکبر شهنازی):
1- درآمد اول 2- درآمد دوم 3- درآمد سوم 4- درآمد چهارم(کرشمه) 5- درآمد پنجم(شکسته کرشمه) 6- درآمد اول حجاز 7- درآمد دوم حجاز 8- بسته نگار 9- درآمد سوم حجاز 10- بزرگ و کوچک 11- فرود به شور 12- درآمد چهارم حجاز 13- چهارمضراب حجاز 14- دست نگار، فرود به شور 15- چهارپاره 16- گبری 17- سَمَلی 18- گیلکی 19- قسمت دوم گیلکی، فرود
ردیف آوازی عبدالله دوامی:
1- درآمد 2- رامکلی 3- تحریر نایب اسدالله 4- تحریر ابوعطا 5- حجاز 6- تحریر ابوعطا 7- چهارپاره 8- ترک (درچهارپاره) 9- اوج(در چهارپاره) 10- خسروشیرین 11- گبری 12- مثنوی
ردیف آوازی محمود کریمی:
1- درآمد 2- سیخی 3- رامکلی 4-رامکلی نوع دیگر 5- خسرو شیرین 6- خسرو شیرین نوع دیگر 7- گَوری یا گبری 8- حجاز 9- چهارپاره یا چهار باغ
ردیف موسی معروفی:
1- قسمت اول 2- قسمت دوم 3- قسمت سوم 4- قسمت چهارم 5- قسمت پنجم 6- قسمت ششم 7- گوشه محمد صادق خوانی 8- کرشمه 9- سیخی 10- حجاز 11- حجاز قسم دیگر 12- بسته نگار 13- بغدادی 14- حجاز قسم سوم 15- دوبیتی 16- شمالی 17- چهارباغ 18- گبری 19- فرود 20- رامکلی 21- مثنوی
ردیف ابوالحسن صبا:
1- چهارمضراب ابوعطا 2- آواز ابوعطا (درآمد اول) 3- سیخی 4-سه مضراب 5-فرود ضربی 6- حجاز 7- چهارمضراب 8- گبری 9- مثنوی گبری 10- خسرو شیرین 11- چهارباغ