نوشتن ردیف در موسیقی ایرانی 

علینقی خان در این موقع  با ابراهیم آژنگ که رئیس یکی از دسته های موزیک بود و ویولن هم خوب میزد و کلاس در منزلش دائر کرده بود آشنائی داشت. مطلب را با او در میان گذارد. ابراهیم خان هم خیلی علاقه داشت که ردیف یکی از استادان معاصر خود را بنویسد و به شاگردانش درس بدهد. با هم قرار گذاردند که نزد میرزا عبدالله بروند.کلاس آواز سنتی در تهران

وزیری گفت: به اتفاق ابراهیم خان به منزل میرزا عبدالله رفتیم و خدمت استاد رسیده و نشستیم. من منظور خود را بیان کردم و یکی از دوستان استاد که پیرمردی بود، بسیار تعجب کرد که مگر چنین چیزی ممکن است! میرزا عبدالله با کمال رأفت و مهربانی که اخلاق جبلی او بود، بسیار خشنود شد ولی تردید داشت که شاید این کار عملی نباشد.

من گفتم امتحان بفرمایید. استاد گفت بسیار خوب، تار را برداشت و شور بالا دسته را آغاز کرد. جمله به جمله می نواخت و من می نوشتم تا در حدود یک صفحه نوشته شد. من از میرزا خواهش کردم که اگر اجازه بفرمائید این کار را مرتباً هفته ای دو روز ادامه دهیم.
بهترین کلاس آواز در اصفهان
گفت بسیار خوب است اما حالا معلوم نیست این که شما نوشته اید همان باشد که من زده ام.

من تار را برداشتم و نوشته های خود را عیناً نواختم و چون به تار خوب آشنا بودم و مضراب ها را هم  یادداشت کرده بودم، حتی چپ و راست ها را هم همانطور که استاد زده بود، نواختم. وقتی صفحه به پایان رسید میرزاعبدالله و بیان الممالک که در جلسه حضور داشت پسندیدند و بسیار تحسین کردند و قرار شد دنباله این کار گرفته شود.

ضمناً میرزاعبدالله از من پرسید که منظور شما از نوشتن ردیف چیست؟

گفتم مقصود این است که آثار شما باقی بماند و اگر موجباتش فراهم شد به نام خود شما به چاپ برسد و همه استفاده کنند. میرزاعبدالله چون مرد نیک فطرت و بی حسادتی بود کاملا قبول کرد و با طیب خاطر مقصود مرا به انجام رسانید، در صورتیکه می دانستم استادان دیگر، این اخلاق و رویه را نداشتند. آموزش آواز آنلاین

وزیری گفت چند روز به اتفاق ابراهیم خان می رفتیم ولی وقتی او دید این کار برای من که سازم تار است راحت تر است دیگر نیامد و قرار شد من هر چه مینویسم و پاکنویس می کنم به او هم بدهم که برای ویولن انتقال بدهد و به شاگردانش بیاموزد. به هر حال این کار حدود یک سال و نیم طول کشید و من تمام ردیف هفت دستگاه میرزا عبدالله را با این ترتیب نوشتم. نوت این ردیف ها به خط همان وقت وزیری در کتابچه ای پاکنویس شده و هم اکنون دستگاه چهارگاه آن موجود است که بنا به خواهش این جانب در کتابخانه هنرستان موسیقی ملی می باشد و اخیرا ًموسی معروفی که مشغول تنظیم و تحریر ردیف قدماست تا انشالله به چاپ برسد از آن استفاده می کنند. سایر قسمت ها هرچه گشتیم پیدا نشد. وزیری می گوید وقتی به اروپا رفت در اثر بی مبالاتی و بی سرپرستی ممکن است از بین رفته باشد.

پس از اینکه ردیف میرزاعبدالله به پایان رسید علینقی خان به خدمت آقاحسینقلی رفت و گفت من ردیف برادرتان را نوشته ام و حالا خدمت شما آمده ام.

آقاحسینقلی می گوید: نتیجه این کار چیست؟ علینقی خان شرح می دهد که آثار شما محفوظ می ماند. آقاحسینقلی می گوید: بسیار خوب اما چه فایده ای برای من دارد؟

مقصود نگارنده از ذکر این مطلب، طرز فکر هنرمندان گذشته است!

به هر حال قرار می شود علینقی خان ردیف را بنویسد. وزیری می گفت نوشتن این ردیف برخلاف اولی آدابی داشت زیرا من باید اینقدر انتظار بکشم تا تمام شاگردان بروند. آن وقت هم میرزا خیلی کم حوصله بود. کمی که می زد و من چند خطی می نوشتم، می گفت امروز بس است. در حقیقت مثل این بود که مشق می دهد و با اینکه چند ماهی این کار را دنبال کردم ولی بعد دیدم آقاحسینقلی خان شاگردان بسیار خوبی دارد که ردیف او را بی کم و کاست به خوبی اجرا می کنند. مانند ارفع الممالک -باصرالدوله- یحیی خان و قوام الدوله ای و فخام الدوله. با محمدرضاخان سالارمعظم که او هم یکی از شاگردان خوب میرزا و با من هم دوست صمیمی بود، موضوع را در میان نهادم و قرار گذاردم بقیه ردیف را او بزند و من بنویسم و این کار را هم به پایان رساندیم و در این ضمن برای اینکه عملا هم ردیف میرزاعبدالله را کار کنم، نزد منتظم الحکما رفتم که بهترین شاگرد میرزاعبدالله بود و یک دوره شفاهاً تمام ردیف را با او نواختم.

 

منبع : کتاب "دستور جدید تار و سه تار" نوشته کلنل علینقی خان وزیری